Wat is manipulatie?
‘Kan je dit nu even afmaken, de klant zit er op te wachten’. Soms heb je het gevoel dat je gemanipuleerd wordt. Je kan er misschien niet helemaal de vinger op leggen, maar je voelt dat er aan je touwtjes getrokken wordt en de ander je probeert te bewegen naar een actie. Manipulatie is afgeleid van het Latijnse woord ‘manipulus’, wat ‘een handvol’ betekent. Iets of iemand naar je hand zetten.
Het doel van manipulatie is om een verandering in gang te zetten. Om iets van jou voor elkaar te krijgen. Dit hoeft niet per definitie onwenselijk te zijn. Het kan wel als vervelend ervaren worden; zeker wanneer je niet op de wens van de ander in wilt gaan. Dit komt doordat de manipulator een beroep doet op je gevoel. Er zijn drie manieren waarop dit gebeurt:
- Bang maken: ‘als je dit niet doet, dan verlaat ik je’
- Verplichting: ‘een goede werknemer werkt als het nodig is over’
- Schuld: ‘het is jouw schuld als het mis loopt’
Wat kan je doen?
Je grens aangeven. Dit is niet altijd even gemakkelijk. Soms werkt het niet direct. Hoe zekerder jij je grens leert aan te geven, hoe sterker deze wordt. Ook leren mensen je grens minder snel op te zoeken en over te gaan.
Tip 1: Probeer vanuit je verstand te handelen. Je wordt persoonlijk aangesproken, waardoor je eigen niveau van spanning stijgt. Hierdoor zal het niet altijd lukken om te reageren zoals je zou willen reageren. Achteraf denk je dan: ‘had ik maar…’.
Merk je dat je niet meer rustig bent, of vanuit emotie wilt reageren? Overweeg dan om een pauze in te lassen. Dit kan je doen door te zeggen: ‘laat me er even over nadenken’. De deadline van de manipulator hoeft niet jouw deadline te zijn.
Tip 2: Wees duidelijk! Geef je grens aan. Laat geen ruimte voor twijfel over je beslissing. Simpel gezegd: zorg ervoor dat je de ‘nee’ zonder ruis overbrengt.
Tip 3: Volg het principe: hard op zaak, zacht op de persoon. De houding die hierbij hoort is: jij bent oké, en toch accepteer ik het gedrag dat je nu laat zien niet. Laat je niet verleiden om de persoon te veroordelen, dit werkt averechts en zal het manipulatieve gedrag juist doen versterken.
Onderstaande vier elementen kan je in je boodschap verwerken.
- Waarneming (wat zijn de feiten?)
- Gevoel (‘ik’ boodschap: wat doet het gedrag met jou?)
- Behoefte (wat maakt het gevoel voor jou belangrijk? Waar heb je behoefte aan?)
- Verzoek positief geformuleerd (wat wil je dat de ander nu doet?)
Bijvoorbeeld: ‘Je vraagt aan mij of ik dit nu direct wil afmaken, omdat de klant er op zit te wachten. Ik krijg daardoor het gevoel onder druk gezet te worden en dat vind ik onprettig. Ik zou het prettig vinden om mijn eigen planning te beheren. Zou je mij de volgende keer kunnen vragen of ik er tijd voor heb? En zo niet of ik dan met je mee wil denken hoe we het alsnog kunnen afmaken?’
Tip 4: Ga niet in discussie en probeer de ander ook niet te overtuigen. De ander wil met de manipulatie iets voor elkaar krijgen, dus de kans is groot dat hij of zij- nadat je zojuist ‘nee’ hebt gezegd- hier niet voor open staat. Het gevolg van de discussie aangaan is dan dat de ander zijn of haar gedrag juist sterker en groter zal neerzetten. Dat is juist niet wat jij wil.
Daagt de ander jou uit om de discussie aan te gaan? Zeg dan iets van: ‘jammer dat je dit zo ziet, zo zie ik dat niet’. En, laat het hier vervolgens bij.
Tip 5: Blijf rolvast. Dit betekent dat je de ander geen gelijk geeft, om er maar ‘van af te zijn’. Als je dat namelijk wel doet, dan geef je het signaal: het werkt om mij te manipuleren, dit mag je vaker doen.
Veel succes!
Wil je meer tips om beter met manipulatie om te gaan? Effectiever je grens aan geven? Of hoe je beter zou kunnen handelen in benarde situaties? We komen graag met je in contact om te kijken wat voor jou werkt.
