In het kort
De organisatie die we vandaag trainen is onlangs overgegaan naar ‘zelfsturende teams’. Tijdens de training ‘Motiverende gespreksvoering’ is er veel beklag over de betrokkene leidinggevende. We noemen hem René. We besluiten dit beklag te gebruiken om de deelnemers inzicht te geven in de Roos van Leary; een interpersoonlijk communicatie model.
Als René halverwege de ochtend de training binnenkomt om tussendoor iets met een van de deelnemers af te stemmen, vraag ik hem of hij even tijd heeft om aan te schuiven in de training. René stemt hiermee in.
Op de grond ligt een vloermat van de Roos van Leary met een omvang van ongeveer drie meter. René geeft aan dat hij ‘een beetje’ bekend is met de Roos. We vragen René waar hij zichzelf in herkent voordat de verandering rondom de zelfsturende teams startte. René gaat staan in de hoek van: ‘bepaler en grenzensteller’ (linksboven/ tegen-boven in de Roos). Vanuit wat zijn vorige functie van hem vroeg is dit goed te verklaren. De deelnemers herkennen dit bij René.
Welk gedrag is wenselijk voor een leidinggevende bij de aansturing van zelfsturende teams? René gaat direct staan in de segmenten ‘Volger en Ondersteuner’ (rechtsonder/samen-onder in de Roos). De deelnemers herkennen dit gedeeltelijk. We bespreken wat dit concreet betekent in de praktijk voor René en de deelnemers. René stelt zich in de groep bijzonder kwetsbaar op en vertelt wat de verandering naar de zelfsturende team voor hem betekent. De samenvatting is dat René actief zijn best doet om te communiceren vanuit ‘Volger/Ondersteuner’, maar op spannende momenten ‘terugvalt’ in het gedrag vanuit de ‘Bepaler/Grenzensteller’. Dat is logisch, want onder stress zijn we sneller geneigd om te kiezen voor gedrag waar we mee bekend zijn. Het valt hem soms dan ook zwaar om in de gewenste (tegenovergestelde) hoek te blijven. René werkt hard aan zichzelf en heeft onlangs ook een opleiding gevolgd.
Met elkaar bespreken we nu ook de positie van de teamleden. Wenselijk is dat zij positie in ‘Leiding’ en ‘Good Guy’ innemen (rechtsboven/samen-boven in de Roos). Vervolgens maken we afspraken over de manier waarop de teamleden en René elkaar aanspreken op momenten dat het spannend en lastig wordt.
Voor dit moment laten we het hierbij. Maar…. er gebeurt ’s middags nog meer…
Tijdens de lunchpauze arriveert de acteur voor het dagdeel in de middag. Ik praat hem bij over de gebeurtenissen in ochtend en de kwetsbare opstelling van René en de deelnemers. In overleg met de acteur stem ik af dat hij in de middag in de ‘Ondersteuner/Volger’ positie gaat zitten, of te wel: het gewenste gedrag van leidinggevende René.
Twee deelnemende teamleden observeren deze middag in welke segmenten van de Roos de acteur en de deelnemers zich bevinden. Na ongeveer anderhalf uur roepen de twee observatoren dat de teamleden door hun gedrag zelf de leidinggevende in de positie van ‘Grenzensteller/Bepaler’ drukken. Renés gedrag wordt gestuurd door de teamleden die zich ‘stil’ en ‘opstandig’ gedragen. De stille en opstandige houding roept bij René automatisch op dat hij zich als bepaler en grenzensteller gedraagt. De teamleden benoemen enkele voorbeelden uit de ochtend en de middag. Ook komen er nu gebeurtenissen van de afgelopen maanden naar voren, waarin dit speelde. Het team beseft wat de invloed is van hun eigen houding en hun gedrag. Het gaat nu niet langer over de leiding, maar over hunzelf en wat hun eigen rol en verantwoordelijkheid in deze is. Ze nemen de ‘Leidende’ positie in de Roos. De deelnemers bespreken wat dit voor hun kan betekenen en hoe ze hiermee om kunnen gaan. Ook maken ze afspraken over welke personen in het team het proces bewaken en hoe ze het bespreekbaar maken mocht het spannend, ingewikkeld of lastig worden.
Na afloop van de training praten we leidinggevende René bij over de inzichten van de middag. Hij is blij dat iedereen zijn of haar verantwoordelijkheid pakt. Ook hij blijft experimenteren. Dit vraagt scherp blijven op het proces en steeds blijven afstemmen met zijn team. De verwachting is dat hij en het team nog vaak met bovenstaand gedrag te maken zullen krijgen. Patronen zijn niet zomaar weg. Het voltallige team heeft echter wel een zeer belangrijke stap gezet in inzicht én verandering! In het team gaat het inmiddels niet enkel meer over de inhoud, maar over het eigen proces en de eigen verantwoordelijkheid!
Uiteraard respecteren wij de privacy van de betrokkenen en René is dan ook een fictieve naam.
Met speciale dank voor trainer Richard Steenbergen en acteur Tom van Straaten voor hun inzet en het delen van deze ervaring.
Voor meer informatie over de training ‘Roos van Leary’ klik hier.
Om meer te weten over de training ‘Motiverende Gespreksvoering’ klik je hier.
